Czy przedsiębiorca może korzystać z uprawnień konsumenta?

• 28 kwietnia 2025

Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego, konsumentem jest osoba fizyczna dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Przepisy prawa obejmują także ochroną konsumencką niektórych przedsiębiorców.

Kim jest konsument?

Status konsumenta został wyodrębniony w przepisach prawa nie z powodu jego osobistych cech, ale ze względu na jego położenie w relacji z podmiotami działającymi zawodowo na rynku. Potrzeba objęcia tej grupy uczestników obrotu prawnego szczególną ochroną wynikała z dostrzeżenia nierównowagi sił w relacjach między konsumentem a przedsiębiorcą. Regulacje te nie mają na celu nadania konsumentowi uprzywilejowanej pozycji, lecz dążą do przywrócenia równowagi w kontaktach prawnych, w których z jednej strony występuje podmiot profesjonalny, a z drugiej – osoba nieprowadząca działalności gospodarczej, zazwyczaj mniej świadoma swoich praw i obowiązków.

Ochrona konsumenta w przepisach kc

Przepisy nie tylko kodeksu cywilnego, ale i prawodawstwa na poziomie krajowym i UE – w tym ustawy o prawach konsumenta – przewidują szereg regulacji, które mają za zadanie zniwelować potencjalną nierównowagę stron w relacjach między przedsiębiorcą a konsumentem. Ustawodawca, zarówno europejski, jak i krajowy, przyjął, że brak takiej regulacji mógłby powodować narzucanie przez przedsiębiorców niekorzystnych postanowień w umowach. Zasadniczo to konsumenci mogą także podnosić abuzywność, czyli niedozwolony charakter postanowień umowy. To również konsumentom zastrzeżono specyficzne uprawnienia w niektórych kategoriach umów (np. sankcja kredytu darmowego w umowach kredytu konsumenckiego).

Przedsiębiorca może być konsumentem?

Przepisy prawa przewidują przypadki rozszerzenia ochrony konsumenckiej dla przedsiębiorców. Warunkiem skorzystania z tej ochrony jest brak zawodowego charakteru danej czynności – ocenianego w szczególności przez pryzmat zakresu działalności wskazanego w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Spełnienie tej przesłanki pozwala osobie fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą korzystać z instrumentów prawnych przewidzianych dotąd wyłącznie dla konsumentów – zarówno w zakresie ochrony przed niedozwolonymi postanowieniami umownymi (art. 385⁵ KC), jak i w ramach rękojmi za wady (art. 556⁴ i 556⁵ KC).

Kupno przez przedsiębiorcę przez Internet

Przepisy dotyczące konsumentów – w zakresie sprzedaży na odległość, zawierania umów poza lokalem przedsiębiorstwa, braku zgodności towaru z umową oraz świadczenia treści lub usług cyfrowych – mają odpowiednie zastosowanie także wobec przedsiębiorców będących osobami fizycznymi, o ile dana umowa nie dotyczy czynności zawodowych wynikających z profilu ich działalności gospodarczej. Mimo uzasadnienia takich rozwiązań – czyli wyrównania pozycji stron w relacjach z większymi podmiotami rynkowymi – nie brakuje głosów krytycznych. W doktrynie pojawiają się opinie, że nadmierne rozszerzanie ochrony konsumenckiej na przedsiębiorców prowadzi do rozchwiania spójności systemu prawa cywilnego i wprowadza nierówności wśród uczestników profesjonalnego obrotu gospodarczego.

Nasza kancelaria świadczy pomoc prawną zarówno na rzecz konsumentów, jak i przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, którzy – w określonych przypadkach – mogą korzystać z przepisów przewidzianych dla konsumentów. Udzielamy wsparcia m.in. w sprawach dotyczących niedozwolonych klauzul umownych, rękojmi, czy sporów wynikających z zawierania umów na odległość. Zapraszamy do kontaktu w celu omówienia możliwych form współpracy oraz dopasowania zakresu usług do Państwa indywidualnych potrzeb.

Skontaktuj się z nami!