Klauzule abuzywne w kredytach frankowych

W sporach dotyczących kredytów powiązanych z frankiem szwajcarskim kluczowe znaczenie mają klauzule abuzywne w kredytach frankowych. To właśnie one najczęściej stanowią podstawę do kwestionowania skutków umowy, a w wielu sprawach – do żądania stwierdzenia jej nieważności. W praktyce chodzi o takie postanowienia, które powodowały, że konsument nie był w stanie realnie przewidzieć kosztów kredytu ani nawet oszacować przyszłych rat i salda zadłużenia, a bank miał zagwarantowane w umowie prawo do wpływu na kurs waluty stosowany w rozliczeniach stron umowy.

Pojęcie klauzuli abuzywnej

Pojęcie klauzuli abuzywnej odnosi się do zapisów, które nie zostały indywidualnie uzgodnione z konsumentem, kształtują jego prawa i obowiązki sprzecznie z dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszają jego interesy. Te przesłanki muszą wystąpić łącznie. Jednocześnie nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, o ile zostały sformułowane jednoznacznie. Z tego względu w procesie sąd bada nie tylko brzmienie samego postanowienia, ale także okoliczności zawarcia umowy i to, jaki faktycznie wpływ miał konsument na jej treść. Co prawda w procesie sądowym każdorazowo sąd może badać, czy określone postanowienie umowne ma charakter klauzuli niedozwolonej, to jednak warto pamiętać, że listę klauzul niedozwolonych prowadzi również Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów pod następującym adresem:

https://www.rejestr.uokik.gov.pl/

Umowy CHF abuzywność

W realiach spraw frankowych często pojawia się problem mechanizmu przeliczania świadczeń według kursów ustalanych jednostronnie przez bank. W kredytach powiązanych z kursem franka szwajcarskiego najczęściej klient podpisywał umowę odnoszącą się do CHF, ale otrzymywał wypłatę w złotówkach, a następnie jego zadłużenie i raty były przeliczane według tabel kursowych banku, a nie według średniego kursu NBP. W efekcie konsument mógł mieć trudność z ustaleniem, jaką ratę zapłaci w kolejnym miesiącu i jaka kwota pozostaje do spłaty. To właśnie na takich konstrukcjach najczęściej opierają się klauzule abuzywne w umowach frankowych.

Klauzule niedozwolone skutek

Skutek stwierdzenia abuzywności jest istotny: klauzule niedozwolone nie wiążą konsumenta. Jeżeli nie da się ich „usunąć” z umowy bez naruszenia istoty kontraktu, sąd może uznać, że cała umowa jest nieważna. Unieważnienie oznacza traktowanie umowy tak, jakby nigdy nie została zawarta, a strony rozliczają się z tego, co wzajemnie świadczyły: kredytobiorca zwraca otrzymany kapitał, a bank oddaje wszystko, co otrzymał od kredytobiorcy w trakcie wykonywania umowy, w tym raty, odsetki i prowizje. W procesach, w których bada się, czy wystąpiły klauzule abuzywne frankowicze często spotykają się z linią obrony banków polegającą na wykazywaniu, że konsument miał wpływ na treść umowy, a więc postanowienia były indywidualnie negocjowane. W praktyce banki czasami próbują to udowodnić przez istnienie zapisów, które mogą sugerować realny udział klienta w kształtowaniu zapisów, treść wniosków o udzielenie kredytu czy też postanowienia, które np. dozwalają na negocjowanie kursu CHF. Znaczenie mają również dowody dotyczące okoliczności zawarcia umowy, w tym korespondencja, zeznania stron i świadków.

Klauzula niedozwolona jak wykazać?

Dla oceny, czy dany zapis jest niedozwolony, istotne bywa także to, czy mechanizm umowny był przedstawiony konsumentowi w sposób jasny i rzetelny oraz czy nie zaburzono równowagi kontraktowej stron. W wielu sprawach podnoszone są argumenty dotyczące niejednoznaczności zapisów, braku czytelnego wyjaśnienia ryzyk oraz jednostronnego kształtowania tabel kursowych, co utrudniało oszacowanie kosztów kredytu z góry. Warto też pamiętać, że interes konsumenta bywa ujmowany szeroko – nie tylko ekonomicznie, ale także poprzez realne konsekwencje, takie jak np. utrudnienie w samodzielnym ustalenie wysokości raty kredytu.

Podsumowanie

Pomocniczo przy analizie umowy można sięgnąć do rejestru klauzul niedozwolonych prowadzonego przez UOKiK, jednak samo znalezienie podobnego postanowienia w rejestrze nie zastępuje oceny konkretnej sprawy. Sąd cywilny i tak bada, czy w danym stanie faktycznym zostały spełnione przesłanki abuzywności, a klauzula z konkretnej umowy nie musi widnieć w rejestrze, aby możliwe było uzyskanie korzystnego rozstrzygnięcia. W sprawach, w których rozstrzyga się o przyszłości domowego budżetu, kluczowe jest więc nie tylko, czy w umowie są wadliwe zapisy, ale też jak wykazać ich znaczenie dla ważności całej umowy i rozliczeń stron.

Skontaktuj się z nami!