Prawo holdingowe – najnowsze zmiany Kodeksu spółek handlowych oznaczają dla spółek? 

• 30 marca 2022

W dniu 9 lutego 2022 r. Sejm przyjął ustawę o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw, nazywaną potocznie Prawem holdingowym. Nazwa potoczna wynika z pakietu zmian, który skierowany jest przede wszystkim dla uregulowania stosunków spółek ze sobą powiązanych. Czego więc dotyczą najistotniejsze zmiany?

Prawo holdingowe – grupa spółek.

Ustawa nowelizująca skupia się na Grupie spółek. Grupę tworzą spółka dominująca oraz spółka zależna kierujące się obok interesu spółki także interesem grupy spółek, o ile nie zmierza to do pokrzywdzenia wierzycieli lub wspólników mniejszościowych albo akcjonariuszy mniejszościowych spółki zależnej.

Przystąpienie spółki zależnej do grupy spółek wymagać będzie podjęcia przez zgromadzenie wspólników lub walne zgromadzenie uchwały większością trzech czwartych głosów.  Konieczne jest wskazanie wyraźnie spółki dominującej z tej grupy. Uchwała taka będzie takie ujawniana w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Interes Grupy spółek

Istnienie Grupy spółek opierać się będzie na fundamencie w postaci interesu tej grupy. Ustawodawca nie zdecydował się jednak na wyjaśnienie, jak owy interes należy rozumieć lub interpretować w określonych sytuacjach. Stąd nie można wykluczyć, że w praktyce interes ten rozumiany będzie odmiennie, w zależności od sytuacji. Pewne jest natomiast, że członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, prokurent oraz likwidator spółki uczestniczącej w grupie spółek będzie mógł powoływać się na działanie lub zaniechanie w określonym interesie grupy spółek, jeżeli spółka ujawni uczestnictwo w grupie spółek.

Wiążące polecenia spółki dominującej

Narzędziem do realizowania interesu grupy spółek będzie wydawanie przez spółkę dominującą spółkom zależnym tzw. wiążących poleceń. Ustawodawca przewiduje dla nich obligatoryjną formę pisemną lub elektroniczną pod rygorem nieważności. Takie polecenia mogą wskazywać co najmniej:

• oczekiwane przez spółkę dominującą zachowanie spółki zależnej w związku z wykonaniem wiążącego polecenia;
• interes grupy spółek, który uzasadnia wykonanie przez spółkę zależną wiążącego polecenia;
• spodziewane korzyści lub szkody spółki zależnej, które będą następstwem wykonania wiążącego polecenia, o ile występują;
• przewidywany sposób i termin naprawienia spółce zależnej szkody poniesionej w wyniku wykonania wiążącego polecenia.

Zasadniczo spółka zależna będzie więc związana tego rodzaju uchwałami. Do wykonania wiążącej uchwały zarząd takiej spółki zależnej będzie zobligowany do podjęcia uchwały w przedmiocie przyjęcia i realizacji tej uchwały wiążącej. Jej treść będzie w praktyce kalką uchwały wiążącej oraz będzie zawierać wyraźne przyjęcie jej do wykonania w określonym zakresie.

Odmowa wykonania wiążącego polecenia może mieć miejsce wówczas:

• Gdy jej wykonanie doprowadziłoby do niewypłacalności albo zagrożenia niewypłacalnością tej spółki. W praktyce chodzić może więc o polecenia polegające na zaciąganiu zobowiązań, które z uwagi na sytuację finansową spółki zależnej, grożą właśnie stanem niewypłacalności lub groźbą takiego stanu. Często to więc zarząd spółki zależnej posiada najlepszą wiedzę o kondycji finansowej takiej spółki,
• W przypadku spółek, które nie są jednoosobowe, gdy istnieje uzasadniona obawa, że polecenie sprzeczne z interesem tej spółki i wyrządzi jej szkodę. Chodzi o szkodę, która nie będzie naprawiona przez spółkę dominującą lub inną spółkę zależną uczestniczącą w grupie spółek w okresie dwóch lat. Okres 2 letni liczy się od dnia, w którym nastąpi zdarzenie wyrządzające szkodę, chyba że umowa albo statut spółki stanowi inaczej,
• Umowa lub status spółki zależnej przewiduje inne przesłanki odmowy wykonania wiążącego polecenia. Dla wprowadzenia jednak takich zmian do umowy lub statutu ustawa wymaga odkupienia udziałów i akcji. Chodzi o udziały i akcje tych wspólników, którzy nie zgadzają się na taką zmianę.

Wykonanie wiążących uchwał a szkoda wyrządzona spółce

Członkowie organów spółek, zwłaszcza zarządu, nie będą na szczęście ponosić odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną spółce przy wdrażaniu do wykonania wiążących poleceń. To bardzo istotne zabezpieczenie członków organów spółki. Szczególnie w sytuacjach, gdy polecenia takie zmierzają do zadłużenia spółki lub wykonania innych czynności wpływających negatywnie na kondycję finansową samej spółki. Wyobrazić można sobie, że takie operacje finansowe mogą okazywać się bowiem korzystne dla interesu całej grupy spółek. W każdym razie w takich przypadkach pociągnięcie członków organów za prawidłowe wykonanie uchwał nie będzie możliwe.

Z kolei to spółka dominująca odpowiadać ma wobec spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek za szkodę. Chodzi o szkodę, która została wyrządzona wykonaniem wiążącego polecenia i która nie została naprawiona w terminie wskazanym w wiążącym poleceniu, chyba że nie będzie ponosić winy.

Dalsze zmiany

W kolejnych materiałach postaramy się wyjaśnić dalsze zmiany, jakie niesie za sobą wspomniana powyżej ustawa.

Źródło zdjęcia: Pixabay.com