Zachowek – co to jest i komu się należy?

• 12 lipca 2024

Zachowek jest przewidzianą w przepisach kodeksu cywilnego formą ochrony spadkobierców ustawowych, czyli osób najbliższych spadkodawcy. Należny jest w sytuacjach, w których na skutek rozporządzeń majątkiem zawartych w testamencie lub darowizn, które spadkodawca poczynił za życia, spadkobiercy ustawowi nie otrzymali określonych w ustawie udziałów w spadku.

Komu należy się zachowek?

Zachowek przysługiwać może małżonkowi spadkodawcy, jego dzieciom, rodzicom czy dalszym zstępnym. Zwrócić należy uwagę, że zachowku nie może domagać się rodzeństwo spadkodawcy. Zachowek przysługuje osobie, która dziedziczyłaby po spadkodawcy na podstawie ustawy.

Zachowek – jaki udział?

W ramach zachowku osoba uprawniona może domagać się połowy udziału spadkowego, który przysługiwałby w przypadku dziedziczenia ustawowego. W przypadku osób trwale niezdolnych do pracy albo małoletnich przysługuje kwota odpowiadająca 2/3 udziału spadkowego. Przy ustalaniu wysokości świadczenia uwzględnia się oczywiście długi spadkowe.

Zachowek – termin przedawnienia

Roszczenie o zachowek przedawnia się z upływem 5 lat od ogłoszenia testamentu. Oznacza to, iż osoba, której udział w spadku jest mniejszy niż ½ tego, co dziedziczyłaby na mocy ustawy (ewentualnie 2/3 w przypadku małoletnich i trwale niezdolnych do pracy), powinna w tym terminie złożyć do sądu pozew czy w inny sposób przerwać albo zawiesić bieg przedawnienia (np. składając zawezwanie do próby ugodowej do właściwego sądu).

Zachowek – wydziedziczenie

Zachowek nie przysługuje osobie, która w testamencie została wydziedziczona. Jednakże zwrócić należy uwagę, iż wydziedziczenie zawarte w testamencie nie zawsze będzie skuteczne. Jeśli osoba uprawniona uważa, że nie ma podstaw do jej wydziedziczenia, może owo postanowienie kwestionować.

Zachowek – zmniejszenie

W przypadku, w którym prawo do zachowku przysługuje, sąd niekiedy dokonać pomniejszenia należnego zachowku poniżej progów wskazanych w ustawie powołując się na zasady współżycia społecznego. Przykładem sytuacji, w których sąd decydował się na obniżenie wysokości zachowku są:

• ciężka sytuacja osobista i majątkowa spadkobiercy testamentowego przy jednoczesnej dobrej sytuacji uprawnionego do zachowku,
• znaczne dysproporcje w nakładach na opiekę i faktycznym sprawowaniu opieki pomiędzy spadkobiercą a uprawnionym do zachowku.

Podsumowanie

Postępowanie o zapłatę zachowku może tylko z pozoru wydawać się proste. Mając na uwadze wszystkie okoliczności i ryzyka, takie jak m.in. kwestia dziedziczenia, możliwość zastosowania klauzuli zasad współżycia społecznego i obniżenia zachowku, ustalenie wartości majątku spadkowego, warto skorzystać z pomocy doświadczonej kancelarii. Pozostajemy do Państwa dyspozycji w sprawach spadkowych.

Skontaktuj się z nami!

Źródło zdjęcia: Pixabay.com