Umowa darowizny – czym jest i jak ją sporządzić?

• 7 czerwca 2023

Umowa darowizny jest umową cywilnoprawną. Przedmiotem darowizny może być w zasadzie każde prawo, cechujące się możliwością zbycia: własność mieszkania, samochodu, a nawet jego części czy pieniędzy lub dzieła sztuki. W tego typu umowie konieczna jest zgoda dwóch osób. Jedna strona zobowiązuje się podarować, czyli bezpłatnie przekazać określony składnik majątku, albo sumę pieniędzy i niczego nie oczekuje w zamian, zaś druga zgadza się to przyjąć. W jaki sposób ją sporządzić umowę darowizny i co powinna zawierać, aby była ważna? 

Co to jest umowa darowizny?

Czym jest umowa darowizny? Kiedy jest zawiera, darczyńca określa, że chciałby przekazać bezpłatnie na rzecz obdarowanego określony majątek, który musi być dokładnie opisany. Z kolei darczyńca oświadcza, że dany składnik majątku przejmuje na własność. To, w jaki sposób powinna wyglądać umowa darowizny jest określone w kodeksie cywilnym.

Czy umowa darowizny musi mieć formę pisemną? Co prawda nawet ustne oświadczenie o chęci podarowania mieszkania, samochodu czy pieniędzy, jest ważne, jeśli (i tylko wtedy, gdy) dojdzie do realizacji takiej darowizny. Najczęściej jednak taka umowa przyjmuje formę pisemną. Jest to zabezpieczenie dla obdarowanego, a także dokument, który poświadczy wypełnienie zobowiązań wobec urzędu skarbowego, które niekiedy z dokonania takiej darowizny wynikają.

Czy umowa darowizny musi mieć formę aktu notarialnego? Niekoniecznie. Jeśli jest to umowa darowizny pojazdu, czy pieniędzy, może ona być po prostu sporządzona między stronami, jednak w przypadku darowizny nieruchomości, dla jej ważności przekazania własności akt notarialny jest niezbędny. Przykładem może być na przykład przeniesienie własności mieszkania lub domu.

Ile ważna jest umowa darowizny?

Umowa darowizny nabiera ważności w chwili jej wykonania, czyli faktycznego przekazania obdarowanemu jakiejś części majątku czy sumy pieniędzy. Co ciekawe, może być ona zawarta na czas określony, z zastrzeżeniem warunku lub terminu. Wtedy dokonanie darowizny będzie uzależnione od dotrzymania określonego warunku lub stanie się rzeczywistością po upłynięciu konkretnego terminu. Warunek jest zdarzeniem przyszłym, co do którego nie ma pewności zaistnienia, zaś termin, chociaż również jest umiejscowiony w przyszłości, jest zdarzeniem pewnym. Przykładem warunku może być obrona tytułu naukowego przez przyszłego obdarowanego. Termin zaś na przykład rok od daty opracowania umowy darowizny.

Czy umowa darowizny jest aktem własności?

Umowa darowizny jest aktem przeniesienia własności. Osoba, która jest darczyńcą, wraz z chwilą podpisania aktu notarialnego lub przekazania danej własności traci prawo do majątku. Osoba obdarowania w momencie, kiedy przyjmuje darowiznę, nabywa prawa do nieruchomości, auta czy też jakiejś sumy pieniędzy. Obdarowany nie ma dodatkowo żadnych obowiązków wobec darczyńcy oprócz tych, które wynikają z praw moralnych.

Osoba, która dokonuje takiego obdarowania, powinna więc przed zawarciem umowy u notariusza lub podpisaniem jej z obdarowanym przemyśleć, czy dokonując aktu darowizny, w dostateczny sposób zabezpiecza swoje interesy, na przykład jeśli do tej pory zamieszkiwała nieruchomość, którą chce podarować lub czerpała korzyści umożliwiające jej utrzymanie z ziemi, która jest przedmiotem darowizny. Po dokonaniu obdarowania te składniki majątku już nie będą należeć do niej.

Umowa darowizny pojazdu – w jakiej formie ją zawrzeć?

Może być ona zawarta nawet w formie odręcznego oświadczenia woli obu stron. Nie musi być sporządzona notarialnie. Do umowy należy dołączyć zaświadczenie o tym, że darczyńca posiada prawo własności do pojazdu. Przy określaniu przedmiotu umowy należy wspomnieć o marce i modelu pojazdu, a także roku produkcji, numerach silnika, numerze dowodu rejestracyjnego i VIN.

Umowa darowizny części samochodu – czy to możliwe?

Tak, można dokonać darowizny jedynie udziału w prawie własności auta. Wówczas jako przedmiot umowy określa się procent wartości samochodu. Pozostałe elementy, takie jak wszelkie dane dotyczące pojazdu, będą takie same, jak w umowie darowizny samochodu.

Najczęściej taka forma darowizny jest dokonywana po to, by osoba, która również korzysta z samochodu, stała się jego współwłaścicielem w określonej części. Nie ma jednak przeszkód, które uniemożliwiałyby podarowanie “części” samochodu osobie, która nie ma prawa jazdy.

Umowa darowizny pieniędzy – czy musi być potwierdzona aktem notarialnym?

Umowa darowizny określonej kwoty pieniędzy, co do zasady powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Jest ona jednak również ważna nawet jeśli nie miała takiej formy, o ile darowizna już została dokonana, czyli pieniądze zostały przelane na konto obdarowanego. W umowie darowizny pieniędzy strona obdarowująca poświadcza nieodpłatne zbycie, zaś obdarowana przyjęcie określonej kwoty. Oprócz danych osobowych, określenia sumy przedmiotu darowizny oraz zgodnych oświadczeń obu stron, taka umowa darowizny pieniędzy powinna zawierać także zapis o miejscu i sposobie przekazania pieniędzy, na przykład w gotówce czy poprzez przelew na konto bankowe. W tym drugim wypadku oczywiscie numer konta bankowego także musi się znaleźć na umowie.

Jak sporządzić umowę darowizny – ogólne zasady

Umowę darowizny najczęściej sporządza się w formie pisemnej do celów dowodowych oraz na wypadek kontroli z urzędu skarbowego. Wtedy trzeba mieć poświadczenie, że został odprowadzony należny podatek. Taki obowiązek ustawa nakłada na osobę obdarowaną. Kwota podatku z tytułu darowizny waha się w przedziale od 3 do 20%. Osoby zwolnione z podatku to obdarowani należący do tak zwanej zerowej grupy podatkowej. 

Umowa darowizny wzór – co powinna ona zawierać?

Przede wszystkim w dokumencie muszą zostać oznaczone strony. Dane, które znajdą się na umowie to nie tylko imiona i nazwiska, ale także na przykład numer i seria dowodu osobistego. Jeśli między stronami występuje pokrewieństwo, również to powinno być wyraźnie zaznaczone.

Najważniejszy zapis w umowie darowizny to określenie jej przedmiotu. Nie powinno także zabraknąć adnotacji o jego wartości. Koniecznym elementem jest także zapisanie, kiedy określona część majątku darczyńcy zostanie przekazana obdarowanemu. Koniecznie także trzeba zawrzeć zapis o tym, że obdarowany godzi się darowiznę przyjąć. Nie może się również odbyć bez poświadczenia woli obu stron własnoręcznym podpisem.

Kiedy umowa darowizny jest nieważna?

Nawet w przypadku, kiedy umowa darowizny jest zawarta zgodnie z prawem, może być nieważna. Kiedy tak się dzieje? Na przykład kiedy darowizna godzi w interes rodziny, szczególnie małoletnich dzieci, pozbawiając je należnego im majątku.

Innym przypadkiem, kiedy to stwierdza się nieważność umowy, jest działanie darczyńcy w stanie niedostatecznej świadomości czy pod wpływem nacisku.

Czy umowę darowizny można cofnąć?

Tak, jeśli osoba obdarowana cechuje się rażącą niewdzięcznością w stosunku do darczyńcy, czyli jeśli zachowanie osoby odbudowanej wobec darczyńcy łamie publicznie przyjęte normy moralne. Do formy rażącej niewdzięczności można zaliczyć zachowanie, które doprowadziło do poważnego rozstroju zdrowia osoby, która przekazała swoją część majątku na rzecz obdarowanego. Aby cofnąć darowiznę, należy złożyć odpowiednie oświadczenie, którego adresatem jest strona obdarowana. Oczywiście zwrot własności nie odbywa się na podstawie oświadczenia odwołania darowizny. Musi być on dokonany za pomocą aktu notarialnego.

Darowizna powoduje wzbogacenie, ale okazuje się, że można od swoich przodków otrzymać coś, co nie przysporzy nam dodatkowego majątku. Zapoznaj się z materiałem o dziedziczeniu długów.

Skontaktuj się z nami!