Stwierdzenie nabycia spadku – kiedy i komu jest potrzebne?

• 12 czerwca 2023

Poprzez stwierdzenie nabycia spadku rozumie się formalne potwierdzenie tego, kto ma prawo do dziedziczenia po spadkodawcy oraz w jakiej części należy mu się majątek. Postanowienie określa także, w jaki sposób następuje dziedziczenie: przez testament czy z racji ustawy. Stwierdzenie nabycia spadku można zdobyć na drodze sądowej lub poprzez poświadczenie notarialne. Co trzeba zrobić, by uzyskać takie stwierdzenie na drodze sądowej i komu jest ono potrzebne? Co powinien zawierać wniosek o stwierdzenie nabycia spadku?

Jakie dokumenty są potrzebne do stwierdzenia nabycia spadku?

Aby otrzymać sądowe stwierdzenie nabycia spadku, należy złożyć do sądu rejonowego właściwego ostatniemu miejscu zamieszkania spadkodawcy wniosek o stwierdzenie nabycia spadku, spełniający określone wymogi formalne. Oprócz niego niezbędne będą takie dokumenty, jak:

• skrócony odpis aktu zgonu spadkodawcy,
• akty stanu cywilnego odpowiadające pokrewieństwo ze spadkodawcą, czyli na przykład odpis aktu małżeństwa, urodzenia czy odpis aktu małżeństwa zamężnych córek osoby, która zostawiła spadek,
• oryginał testamentu lub odpis testamentu notarialnego.

Kto może wystąpić do sądu o stwierdzenie nabycia spadku?

Nie tylko spadkobiercy i osoby ujęte w testamencie mogą wystąpić do sądu celem otrzymania stwierdzenia nabycia prawa do spadku. W praktyce występują z tym także inne osoby, które mają interes w tym, by poznać, kto nabywa spadek po zmarłej osobie. Mogą być to na przykład:

• osoby, którym należy się zachowek,
• wierzyciele spadkodawcy, spadkobierców i zapisobierców,
• wykonawca testamentu.

Do czego potrzebne jest stwierdzenie nabycia spadku?

Takie sądowe poświadczenie pozwala udowodnić swoje prawo do odziedziczonego majątku, czy to jeśli chodzi o dziedziczenie ustawowe czy testamentowe. Kiedy może być ono niezbędne? Oczywiście przy podziale spadku, ale nie tylko. Na przykład stwierdzenie nabycia spadku jest konieczne do tego, aby wypłacić pieniądze z konta osoby zmarłej, albo do załatwienia spraw w spółdzielni mieszkaniowej po śmierci właściciela, na przykład ojca czy matki.

Jeśli syn zechce sprzedać mieszkanie po śmierci swojej matki, czyli przekazać odpłatnie jego własność komuś innemu, musi mieć poświadczenie sądowne, że to mieszkanie odziedziczył sam i jest jedynym faktycznym i znanym spadkobiercą. Do wykonania czynności sprzedaży nie jest wystarczający akt zgonu rodzica, bowiem to jeszcze nie poświadcza, że osoba posiadająca wyżej wymieniony zamiar jest jedynym spadkobiercą i może swobodnie dysponować tym majątkiem. Być może w toku sprawy o stwierdzenie nabycia spadku stawią się strony, które zostały wymienione w testamencie. To oczywiście tylko przykład tego, do czego może być niezbędne stwierdzenie nabycia spadku.

Wzór wniosku o stwierdzenie nabycia spadku – co musi zawierać?

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku musi spełniać wymogi pisma procesowego jak i pozwu, jakie stawiają przed nim artykuły 126 i 187 kodeksu postępowania cywilnego.

Jako pismo procesowe musi zawierać:

• oznaczenie sądu, do którego zostaje skierowany,
• dane wnioskodawcy i stron postępowania,
• oznaczenie rodzaju pisma,
• opis faktów, na których osoba składająca opiera wniosek oraz dowodów poświadczających te fakty,
• podpis osoby składającej lub jej pełnomocnika,
• załączniki:

• dowód uiszczenia opłaty sądowej,
• skrócone odpisy aktów: zgonu, urodzenia, małżeństwa.

Jeśli wniosek jest pierwszym pismem w danej sprawie, to musi także zawierać:

• oznaczenie przedmiotu, o który toczy się spór,
• adresy zamieszkania stron lub adresy do korespondencji, jeśli strony posiadają działalność gospodarczą,
• numer PESEL lub NIP powoda będącego osobą fizyczną lub KRS powoda, nie będącego osobą fizyczną,
• pełnomocnictwo lub jego odpis,
• wartość przedmiotu sporu.

Ponadto, by wniosek o stwierdzenie nabycia spadku spełniał wymogi pozwu nie może w nim zabraknąć:

• dokładnie opisanego żądania,
• daty wymagalności roszczenia,
• opis dowodów, na podstawie których przedstawiono żądanie: odpisy aktów, testamenty, zeznania świadków.

Najlepiej jest zlecić napisanie takiego wniosku adwokatowi, który posiada w tym zakresie niezbędne doświadczenie, również dlatego, że trzeba pamiętać o dość dużym skomplikowaniu formalnym, jakim charakteryzuje się wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. Jeśli wykona to wykwalifikowana osoba, można mieć pewność, że we wniosku niczego nie zabraknie, a sprawa nie będzie się przeciągać właśnie ze względu na takie niedopatrzenia.

Sprawdź też, jak powinna wyglądać umowa darowizny.

Ile kosztuje wniosek o nabycie spadku?

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku to koszt 100 zł. Dodatkowe 5 zł należy zapłacić za wpis do rejestru spadkowego. Opłatę uiszcza się w chwili złożenia wniosku. Załącznik z potwierdzeniem zapłaty dołącza się do wniosku.

Kiedy należy złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku?

Nie można tego zrobić wcześniej niż 6 miesięcy od śmierci osoby, która jest spadkodawcą. Wyjątkiem od tej reguły jest sytuacja, kiedy to znani spadkobiercy wcześniej złożą oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku.

Ile jest czasu na stwierdzenie nabycia spadku?

Nie ma żadnego terminu, po którym złożenie wniosku o stwierdzenie nabycia prawa do spadku byłoby już niemożliwe. Można zrobić to nawet po kilku czy kilkunastu latach od śmierci spadkodawcy. Trzeba tylko pamiętać, że musi minąć 6 miesięcy od śmierci spadkodawcy, aby można było to zrobić. Termin więc określa najwcześniejszą datę.

Jak odbywa się sądowe stwierdzenie nabycia spadku?

Aby rozpoznać sprawę, sąd zazwyczaj wzywa wszystkich spadkobierców ustawowych i testamentowych, jednakże stawienie się tylko jednego spadkobiercy i wydanie przez niego oświadczeń, które sąd uzna za wiarygodne, zazwyczaj wystarczy do stwierdzenia nabycia spadku. Spadkobierca powinien przed sądem złożyć oświadczenie o tym czy wie, że istnieją lub nie istnieją osoby, które oprócz znanych spadkobierców biorą udział w dziedziczeniu. Osoba, która stawia się w sądzie, musi także świadczyć prawdę o tym, co jest jej wiadomo o testamencie spadkodawcy. Za złożenie nieprawdziwych zeznań lub poświadczenie nieprawdy grozi odpowiedzialność karna w postaci kary pozbawienia wolności od 6 miesięcy do nawet 8 lat.

Jeśli jednak dla sądu takie oświadczenie nie brzmi wiarygodnie, będą wzywani inni spadkobiercy, nawet jeśli miałoby to oznaczać ich długie poszukiwania na przykład poprzez ogłoszenie w poczytnej prasie. Jeśli w ciągu 3 miesięcy nie zgłosi się nikt, kto potencjalnie może być spadkobiercą ustawowym lub testamentowym, sąd orzeknie nabycie spadku na rzecz znanych spadkobierców.

Ile trwa stwierdzenie nabycia spadku i co dalej się dzieje?

Przepisu nie określają z góry, ile czasu ma sąd na to, by wydać stwierdzenie nabycia spadku, ale w prostych sprawach dzieje się to już po kilku miesiącach od złożenia wniosku. Nie zawsze jednak tak bywa. Wiele zależy od tego, jak bardzo sprawa jest skomplikowana, czy trzeba poświęcić czas na odszukanie wszystkich spadkobierców, czy strony postępowania są ze sobą zgodne i czy wszystkie osoby wezwane stawiają się na rozprawę.

Jeśli nie ma tego typu komplikacji, a mimo to sąd opóźnia się z działaniem, można złożyć wniosek o przyspieszenie sprawy, który zazwyczaj bywa skuteczny.

Niestety w praktyce często bywa tak, że wydanie stwierdzenia nabycia spadku się opóźnia, ponieważ trzeba powoływać biegłych czy przesłuchiwać świadków. W takiej sytuacji sprawa może się przeciągnąć nawet do kilku lat. Po 21 dniach od wydania postanowienia staje się ono prawomocne, chyba że zostanie zaskarżone. Wtedy można już z niego korzystać do poświadczenia nabycia spadku.

Skontaktuj się z nami!